Carte Blanche

​​[NP] Opowiedz proszę o swojej historii. Jak wyglądała Twoja droga dołączenia do zespołu? Od ilu lat jesteś w zespole Carte Blanche?

[DL] Moja historia zaczyna się od mamy, nie tylko w sensie biologicznym, ale przede wszystkim w kontekście tego, czym zajmuje się zawodowo do dziś, czyli tańcem. Już jako dziecko towarzyszyłem jej na treningach akrobatyki sportowej, a gdy miałem około 9 lat również brałem udział w próbach amatorskiego teatru tańca Figiel. W wieku 16 lat, do swojego zespołu w Kaliszu - Teatru Tańca Alter - zaprosił mnie Witold Jurewicz. W tamtych czasach był to jeden z najlepszych zespołów w kraju, a w moim rodzinnym mieście - Połczynie Zdroju, nie było dla mnie wówczas lepszych perspektyw. Zdecydowałem się więc przenieść do Kalisza. Do samej matury myślałem, że będę studiować psychologię, ale moja ówczesna dziewczyna namówiła mnie na przesłuchanie do PARTS w Brukseli. Udało mi się dostać do tej elitarnej uczelni, która proponowała holistyczne podejście do ciała i sztuki oraz kładła szczególny nacisk na rozwój indywidualny każdego ze studentów. Jeszcze będąc w szkole rozpocząłem współpracę z zespołem Wima Vandekeybusa czyli ,,Ulitima Vez''. Tam po raz pierwszy usłyszałem o Carte Blanche. Po kilku intensywnych sezonach w Ultimie doszedłem do wniosku, że tego rodzaju styl życia nie jest dla mnie, i że chciałbym poznawać różne inne formy ruchu i sztuki, a w szczególności interesowała mnie improwizacja sceniczna. W 2012 roku wróciłem do Polski, aby współpracować z Jackiem Owczarkiem, który w swojej pracy czerpał z psychologii zorientowanej na proces. Równocześnie realizowałem różne projekty i kolaboracje zarówno w kraju, jak i za granicą. Kiedy przyszło na świat moje pierwsze dziecko, zrozumiałem, że praca freelancerska w tym zawodzie będzie trudna do pogodzenia z życiem rodzinnym. Pomyślałem więc o znalezieniu stałego zatrudnienia w przyjaznym miejscu i wtedy przypomniałem sobie o Carte Blanche w Norwegii. Jeszcze tego samego roku przeszedłem przesłuchanie i od ponad siedmiu lat jestem etatowym tancerzem norweskiego narodowego zespołu tańca współczesnego.

[NP] Jak przebiega praca w zespole międzynarodowym? I życie związane z tańcem? Ciągłe wyjazdy czy jednak dużo pracy i dużo odpoczynku?

[DL] W skład zespołu wchodzi czternastu tancerzy z całego świata. Praca w tak zróżnicowanym zespole, jakim jest Carte Blanche, jest niezwykle ekscytująca. Ogromnym atutem dla mnie jest niesamowita okazja do odkrywania unikalnych perspektyw artystów z różnych kultur i narodowości. Często wymaga to dużej elastyczności i otwartości na różnice kulturowe, aby w tak dużej grupie indywidualistów porozumieć się i wspólnie obrać cel kierunku artystycznego. 

[NP] Czy w takim razie roztańczone życie opiera się na ciągłej pracy? Znajdujesz miejsce na odpoczynek?

[DL] Życie związane z tańcem może być intensywne i wymagające, ale również pełne spełnienia. Zazwyczaj tworzymy dwie produkcje rocznie, choć były lata, gdy realizowaliśmy trzy lub tylko jedną. Jako narodowy zespół tańca współczesnego w Norwegii, zobowiązani jesteśmy do prezentacji naszych spektakli podczas corocznego krajowego tournée. Co roku gramy też kilka spektakli w Europie, a raz na parę lat wyjeżdżamy gdzieś dalej. Jak dla mnie, jest to idealny balans między stacjonarną pracą twórczą a wyjazdowymi występami.

[NP] Sorko już mowa o spektaklach… Jakiego rodzaju produkcje tworzy Carte Blanche? 

[DL] Przedstawienia nierzadko mają charakter manifestacyjny, stanowiący formę protestu lub oddający głos tym, których opinie są marginalizowane. Przykładem może być nasza ostatnia produkcja, którą wspólnie tworzy dwójka Saamów (osób zamieszkujących laponię): choreografka Elle Sofe Sara oraz artysta wizualny Joar Nango. W tym spektaklu publiczność jest zmuszona do refleksji i podejmowania dyskusji na temat lepszego zrozumienia innych tradycji i perspektyw, podkreślając znaczenie dialogu między różnymi grupami społecznymi, które dotąd były marginalizowane lub wykluczone.

[NP]  Jaka realizacja jest Twoją ulubioną?

[DL] Moim ulubionym spektaklem obecnie w repertuarze jest "Sovaco De Cobra" w choreografii Landera Patricka. Jest to dzieło-manifest oparte na technikach tańców ulicznych, poruszające m.in. temat historii rasizmu na świecie. Przedstawienie jest niezwykle wyraziste, żywiołowe i humorystyczne. Wymaga dużo skupienia zarówno od nas, jak i od publiczności, ale nagradza dobrą zabawą i wyjątkowym widowiskiem.

[NP]  Z tego co mówisz wynika, że polityczne i społeczne zmiany znacząco wpływają na tematykę przedstawień, tworząc w ten sposób zaangażowany teatr tańca…

[DL] Sztuka zawsze była refleksją na temat otaczającej nas rzeczywistości. Obecne tempo zmian politycznych i społecznych naturalnie ma swoje odzwierciedlenie w współczesnej sztuce tańca. W zależności od zmian kulturowych pojawiają się nowe tematy, a stare są reinterpretowane w nowy sposób.

[NP] Jakie widzisz największe różnice w tym zakresie pomiędzy Polską a Norwegią?

[DL] W mojej subiektywnej ocenie, największe różnice w podejściu do sztuki między Polską a Norwegią dotyczą odmiennych kontekstów kulturowych i różnych problemów społecznych obecnych w obu krajach. Odkąd dołączyłem do zespołu, polityczne i społeczne zmiany miały znaczący wpływ na treści i tematykę przedstawień Carte Blanche. Już poprzedni dyrektor artystyczny, Hooman Sharifi, miał wizję, aby sztuka tworzona przez zaproszonych choreografów służyła do wyrażania aktualnych przekazów społecznych i politycznych oraz aby stała się przestrzenią, w której artyści mogą wyrazić swoje stanowisko wobec tematów związanych z nierównościami społecznymi, tożsamością, migracją, równością płci, klimatem, konfliktami politycznymi i innymi istotnymi kwestiami społecznymi.

[NP] A jaką tematykę porusza spektakl, z którym przyjedziecie do Polski i zagracie go na naszej krakowskiej scenie MOS już w październiku? 

[DL] Przyjedziemy ze spektaklem "GRA", który jest adresowany do młodzieży i stanowi słuchowisko taneczne łączące: sztukę, naukę i rozrywkę. Opowiada historię science-fiction o podróży pierwszego człowieka do innego układu gwiezdnego na nową Ziemię 2.0. Podczas lotu dochodzi do nieszczęśliwego wypadku, w wyniku którego konieczna jest wielowymiarowa naprawa astronauty, będąca pewnego rodzaju analizą funkcjonowania człowieka.

NP] Bardzo ciekawa koncepcja. Skąd pomysł na taką historię?
[DL] Pomysł na ten spektakl kiełkował przez wiele lat. W 2019 roku Annabelle Bonnery, dyrektorka artystyczna Carte Blanche, dała możliwość realizacji własnych pomysłów w ramach atelier teatru. Tematem mojego projektu badawczego była szeroko rozumiana świadomość w odniesieniu do pracy performera. Przez ponad rok wspólnie z Adrianem Bartczakiem badaliśmy świadomość, poszukując zarówno treści, jak i formy tego, czym chcielibyśmy się podzielić. Po pierwszym etapie badań zaprezentowaliśmy wykład performatywny w ramach festiwalu #dancefest w Bergen, oraz pokaz work in progress spektaklu w Rosendal Theater w Trondheim. Możliwość kontynuowania produkcji pojawiła się rok później dzięki współpracy Carte Blanche i Teatru im. Juliusza Słowackiego w Kakowie, w ramach programu Kultura Futura.

[NP] W ramach projektu Kultura Futura na początku maja przeprowadziliście w Krakowie rezydencje artystyczne, czy możesz nam zdradzić co się na nich działo?

Podczas rezydencji artystycznej w Krakowie kontynuowaliśmy pracę nad udźwiękowieniem i dopełnieniem spektaklu o projekcię wideo w wykonaniu Mauricio Gamboa. Dotychczas spektakl był grany po angielsku. W trakcie rezydencji pojawił się pomysł, aby na jesienny pokaz przetłumaczyć scenariusz i zrealizować spektakl w języku polskim. Pojawiła się również możliwość współpracy z aktorami Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie nad polską wersją spektaklu. Docelowo zostanie on zrealizowany w języku norweskim jako oferta Carte Blanche w ramach krajowego programu prezentacji sztuki w szkołach Den Kulturelle Skulesekken.

[NP] Wasz zespół gościł już w Polsce. Który to już raz?

[DL] Gunnar Innvær, nasz realizator dźwięku, pamięta pierwszy spektakl Carte Blanche w Polsce w 2015 roku. Jak dotąd, był to jedyny spektakl tego zespołu w kraju nad Wisłą, i co ciekawe, również odbył się w Krakowie. Miało to miejsce w ramach Międzynarodowego Festiwalu Teatru Formy - Bieguny Kultury Teatru Groteska. Kolejny spektakl odbędzie się 18 października 2023 roku na scenie MOS Teatru podczas Biennale Kultura Futura.

[NP]  Czego spodziewacie się tym razem?

[DL] Myślę, że GAME, wpisując się w ideę tego forum, może być ciekawą propozycją w kontekście futurologicznym wydarzenia. Spodziewam się również, że współpraca z Teatrem w Krakowie będzie, tak samo jak do tej pory, ogromną przyjemnością i zaszczytem.

[NP] A jakie plany na przyszłość? Po wystawieniu “GAME” podczas Biennale Kultura Futura? 

[DL]  Po prezentacji w Krakowie i pokazach w norweskich szkołach planuję stworzyć drugą część historii, opowiadającą o przygodach głównego bohatera już po lądowaniu. Chciałbym, aby spektakl był zrealizowany w technologii VR, aby dosłownie przenieść widzów na planetę Teegarden-C i jeszcze lepiej ukazać złożoność zagadnienia jakim jest świadomość. Dodatkowe możliwości kreowania i integrowania rzeczywistości mogą okazać się wyjątkowo przydatne dla tańca jako medium niewerbalnego.

[NP] Wspomniałeś VR - jakie technologie w teatrze są dla Ciebie, jako tancerza, najbardziej interesujące? Czego Ty oczekiwałbyś od technologii?

[DL] Jeśli chodzi o najlepszą technologię przyszłości dla tancerzy, według mnie byłaby to taka, która pozwoliłaby nam po pracy wymienić nasze ciało na świeże z lodówki. Ale chyba już się tego nie doczekam. Marzy mi się natomiast, aby załapać jeszcze na taką konsolę, w której można przenosić swoją jaźń i ruchy ciała do rzeczywistości wirtualnej.

Globalnie, jeśli chodzi o technologie przyszłości, obawiam się, że ich rozwój i przyszłe osiągnięcia mogą służyć, jeśli nie koniecznie złym, to na pewno dyskusyjnym celom np. inżynierii genetycznej. Jak większość wielkich wynalazków, jeszcze przez jakiś czas będą one błogosławieństwem dla jednych, a problemem dla innych. Sztuczna inteligencja zrewolucjonizuje nasze życie w najbliższych dekadach, powodując ogromne zmiany społeczne. Możliwe też, że do końca stulecia powstanie personalny komputer kwantowy, a to już byłaby rzeczywistość z filmów science fiction.

[NP] Myślisz, że jesteśmy w stanie przewidzieć jak teatr będzie wyglądał za 20 lat? 

[DL] Za 20 lat teatr prawdopodobnie będzie jeszcze bardziej interdyscyplinarny i zintegrowany z nowymi technologiami. Rewolucja technologiczna w kulturze rozpoczęła się już wiele lat temu i wciąż nabiera rozpędu wraz z postępem nauki.  Prędzej czy później hologramy, rzeczywistość wirtualna i rozszerzona, a także roboty i sztuczna inteligencja zagoszczą na scenie jako artyści. Nie sądzę jednak, żeby roboty zdominowały teatr. W sztuce istotne są emocje, a od tych maszyny są jeszcze daleko. Na tak zwane AGI (artificial general intelligence) o świadomości dorównującej ludzkiej będziemy musieli poczekać kilkadziesiąt lub kilkaset lat. Bardziej prawdopodobne jest, że ludzie zamienią się w genetycznie zmodyfikowane cyborgi, posiadające szereg ulepszeń i znacznie dłuższe życie.

[NP] A propos ludzi… Skoro będą się zmieniać to ich preferencje jako publiczności  dotyczące teatru tańca, również będą się zmieniać. Jakie wyzwania nas czekają?  

[DL] Jeżeli mógłby na ostatnie pytanie uchylić się od odpowiedzi? Nie jestem teoretykiem sztuki więc nie będę siłował się nakreślić konstruktywną odpowiedź. Jednak może warto zapytać ChatGPT i sprawdzić jego odpowiedź?
Teatr tańca stoi przed różnymi wyzwaniami w kontekście zmieniających się preferencji publiczności. Oto kilka kluczowych wyzwań:

1. Zmieniające się oczekiwania i zainteresowania publiczności: Publiczność ma różnorodne preferencje i gusta, które ewoluują wraz z czasem. Teatr tańca musi być świadomy tych zmian i dostosowywać swoje produkcje do zmieniających się oczekiwań. Może to wymagać eksploracji nowych stylów tańca, tematów, technologii czy sposobów prezentacji, które przemawiają do nowych generacji widzów.
    
2. Konkurencja z innymi formami rozrywki: W dzisiejszym świecie istnieje ogromna konkurencja z innymi formami rozrywki, takimi jak filmy, telewizja, gry wideo czy media społecznościowe. Teatr tańca musi stawić czoła temu wyzwaniu, tworząc unikalne i angażujące doświadczenia sceniczne, które nie tylko przyciągną uwagę publiczności, ale także zapewnią im coś, czego nie mogą doświadczyć w innych mediach.

3. Dostępność i różnorodność: Ważne jest, aby teatr tańca był dostępny dla różnorodnych grup społecznych, niezależnie od wieku, pochodzenia czy możliwości fizycznych. Wyzwaniem jest zapewnienie dostępności finansowej, geograficznej i fizycznej, aby jak najwięcej osób mogło korzystać z doświadczenia teatru tańca. Warto również zadbać o różnorodność w repertuarze, aby spełniał oczekiwania różnych grup widzów.

4. Komunikacja i promocja: Skuteczna komunikacja i promocja są kluczowe dla przyciągnięcia nowej publiczności. Teatr tańca musi wykorzystywać różnorodne kanały komunikacji, takie jak media społecznościowe, strony internetowe czy kampanie reklamowe, aby dotrzeć do nowych odbiorców i skutecznie przekazywać wartość i unikalność swoich produkcji.

5. Zmiany demograficzne: Zmieniające się demograficznie społeczeństwo stawia teatrowi tańca wyzwanie w zakresie dostosowania się do różnorodności i inkluzji. Warto rozważyć reprezentację różnych kultur, tożsamości i perspektyw w produkcjach, aby przemawiać do różnych grup widzów i stworzyć przestrzeń, w której każdy może się zidentyfikować.

Ważne jest, aby teatr tańca pozostał elastyczny, otwarty na innowacje i gotowy do adaptacji wobec zmieniających się preferencji publiczności. To wymaga ścisłej współpracy między artystami, choreografami, producentami a publicznością. Oto kilka sposobów, w jakie teatr tańca może sprostać tym wyzwaniom:

1. Dialog z publicznością: Ważne jest, aby teatr tańca angażował publiczność w dialog i uwzględniał jej opinie i oczekiwania. Przeprowadzanie ankiet, dyskusji panelowych czy spotkań z twórcami po spektaklach może pomóc zrozumieć preferencje i oczekiwania widzów. Można także organizować warsztaty czy otwarte próby, które umożliwią publiczności lepsze zrozumienie procesu twórczego.
    
2. Tworzenie różnorodnych repertuarów: Teatr tańca powinien stawiać na różnorodność w repertuarze, prezentując różne style tańca, tematy, techniki czy inspiracje. W ten sposób można przyciągnąć różne grupy widzów i zaspokoić ich różnorodne preferencje.
    
3. Wykorzystywanie nowych mediów i technologii: Teatr tańca powinien eksplorować wykorzystanie nowych mediów i technologii, które przemawiają do nowych pokoleń widzów. To może obejmować transmisje na żywo, streaming online, interaktywne aplikacje mobilne czy wykorzystanie wirtualnej rzeczywistości. Te nowe formy komunikacji i prezentacji mogą przyciągnąć szerszą publiczność i rozwijać zainteresowanie teatrem tańca.
    
4. Kolaboracje i projekty międzysektorowe: Ważne jest, aby teatr tańca współpracował z innymi sektorami, takimi jak sztuka wizualna, muzyka czy nowe media. Kolaboracje między artystami z różnych dziedzin mogą prowadzić do tworzenia innowacyjnych i zaskakujących produkcji, które przyciągną różnorodną publiczność.
    
5. Edukacja i działania społeczne: Teatr tańca może odegrać rolę w edukacji i działaniach społecznych, dotykając ważnych tematów społecznych i wykorzystując taniec jako narzędzie do przekazu. Działania takie jak projekty społeczne, warsztaty dla młodzieży czy programy edukacyjne mogą pomóc w budowaniu więzi z publicznością i angażowaniu społeczności lokalnej.

Właśnie poprzez elastyczność, innowacje i otwartość na zmieniające się preferencje publiczności, teatr tańca może trwać i rozwijać się, przyciągając nowe widownię i tworząc unikalne doświadczenia sceniczne. Oto kilka dodatkowych aspektów, które mogą wspomóc ten proces:

6. Współpraca z lokalnymi społecznościami: Teatr tańca może zaangażować się w współpracę z lokalnymi społecznościami, tworząc produkcję i działania, które odzwierciedlają ich historię, kulturę i doświadczenia. W ten sposób teatr staje się bardziej dostępny i atrakcyjny dla lokalnej publiczności, angażując ich w proces twórczy i umożliwiając im identyfikację się z przedstawionymi treściami.
    
7. Tworzenie spektakli interdyscyplinarnych: Integracja tańca z innymi dziedzinami artystycznymi, takimi jak muzyka, teatr, sztuka wizualna czy literatura, może przyciągnąć szerokie spektrum widzów. Kombinowanie różnych form sztuki w jednym spektaklu tworzy unikalne i zaskakujące doświadczenia, które przemawiają do różnych gustów i preferencji.
    
8. Badanie i eksperymentowanie z formą i treścią: Teatr tańca powinien zachęcać artystów i choreografów do eksperymentowania z formą i treścią, poszukiwania nowych narracji i sposobów wyrażania się. To pozwala na tworzenie świeżych i oryginalnych produkcji, które mogą zaintrygować nową publiczność i wywołać dyskusję wśród widzów.
    
9. Promowanie różnorodności i inkluzji: Teatr tańca powinien dążyć do promowania różnorodności i inkluzji na scenie. To obejmuje zarówno reprezentację różnych grup społecznych, jak również tworzenie przestrzeni przyjaznych dla osób o różnych umiejętnościach czy tożsamościach. To buduje więź z różnymi widzami i sprawia, że teatr tańca staje się miejscem, w którym każdy może znaleźć coś dla siebie.
    
10. Stałe doskonalenie się i adaptacja: Teatr tańca musi być gotowy do ciągłego doskonalenia się i adaptacji do zmieniających się preferencji publiczności. To wymaga zarówno otwartości na nowe idee i perspektywy, jak i kontynuacji szkoleń i rozwoju umiejętności artystycznych. Zapewnienie wysokiej jakości produkcji i doświadczeń scenicznych jest kluczowe dla przyciągania i zatrzymywania widowni.

Podsumowując, teatr tańca musi być gotowy do dynamicznych zmian i dostosowywać się do ewoluujących preferencji publiczności. Elastyczność, innowacje, otwartość na dialog z widzami i twórcze eksperymentowanie są kluczowe dla trwania i rozwoju tej formy sztuki. Ważne jest, aby teatr tańca kontynuował poszukiwanie nowych form wyrazu, tworzenie różnorodnych repertuarów, promowanie inkluzji i współpracę z lokalnymi społecznościami. Przez ciągłe doskonalenie i adaptację, teatr tańca może nadal przyciągać i inspirować nowe widownię, tworząc unikalne i niezapomniane doświadczenia sceniczne.