Europejski Nowy Bauhaus filarem wsparcia Ukrainy

Wsparcie ze strony UE

Mimo, że Ukraina nie jest członkiem Unii Europejskiej, państwa członkowskie UE przystąpiły do pomocy. Od początku wybuchu wojny UE rozpoczęła programy pomocowe o łącznej wartości ponad 500 miliardów euro.

UE razem z Mołdawią utworzono “Ścieżki Solidarności UE-Ukraina”, czyli niezbędne korytarze, którymi możliwy jest eksport i import potrzebnych towarów. Od początku wojny eksportowano ok. 23 mln ton ukraińskich produktów rolnych, generując 20 mld euro dochodu dla ukraińskich rolników i przedsiębiorstw. Z kolei w ramach inicjatywy “Zboże dla Ukrainy” Komisja Europejska finalizuje transport 40 000 ton ukraińskiego zboża do krajów wrażliwych. Zwrócono również uwagę na wspracie i potrzebę wzmocnienia cyberodporności Ukrainy, a także na transformację cyfrową. UE koordynowała również ponad 1850 ewakuacji medycznych ukraińskich pacjentów, tym samym zapewniając im specjalistyczną opiekę zdrowotną w szpitalach w całej Europie. Uruchomiono również wsparcie budżetowe w wysokości 620 mln euro oraz pakiet ratunkowy - 330 mln euro skoncentrowany na pilnych potrzebach osób wewnętrznie przesiedlonych, w tym na mieszkalnictwie socjalnym i naprawie zniszczonej infrastruktury - w szczególności instalacji grzewczych, wodociągowych i kanalizacyjnych. Działania UE na Ukrainie wpisują się w wiele punktów strategii związanej z transformacją całej Europy.

Czym jest Europejski Nowy Bauhaus?

Europejski Nowy Bauhaus to projekt zainicjowany w 2020 r. przez Komisję Europejską przyczyniający się do rozpowszechniania innowacji i nowych znaczeń poprzez sztukę. Czy będzie to przełomowy projekt naszych czasów? O tym przekonamy się za parę lat. Warto jednak zwrócić uwagę na założenia - jak mówi ekspertka związana z Upcyclingiem Anna Maj - “Głównym założeniem Nowego Bauhausu, jest przyspieszenie ideowe i inwestycyjne idące w stronę zachodnioeuropejskiego standardu. Potrzeba zrównoważonego budownictwa i poprawy jakości życia”. Inspiracją do stworzenia jest ruch Bauhaus, zapoczątkowany w szkole artystyczno - rzemieślniczej w Weimarze. Słynął on z interdyscyplinarnego podejścia i nacisku na jedność sztuki, rzemiosła i technologii, a także czystej formy. Projekt New European Bauhaus ma na celu promowanie holistycznego i skoncentrowanego na człowieku podejścia do projektowania. Tradycja łączy się z innowacją i technologią. Ideą projektu jest zgromadzenie architektów, projektantów, artystów i innych twórców, którzy wspólnie pracują nad opracowaniem innowacyjnych rozwiązań, łączących nowoczesny design ze zrównoważonym rozwojem środowiskowym. W ramach NEB (Nowego Europejskiego Bauhausu) odbywa się wiele wydarzeń, konkursów i współprac mających na celu zachęcanie do kreatywności w projektowaniu przestrzeni publicznych, budynków i produktów. Działania NEB koncentrują się w obrębie 4 głównych osi tematycznych są to:  

• powrót do natury, 
• odzyskanie poczucia przynależności,
• nadanie priorytetu miejscom i osobom, które tego najbardziej potrzebują,
• odejście od myślenia przemysłowego na rzecz transformacji w stronę długoterminowej wizji. 

Nowy Europejski Bauhaus a Ukraina

Od początku wojny na Ukrainie sektor kreatywny i partnerzy NEB aktywnie zaangażowali się w pomoc w sytuacji kryzysowej. Jak podaje raport z grudnia 2022  - do 8 września 2022  na Ukrainie zniszczeniu uległo co najmniej 15 300 wysokich wieżowców, 115 900 prywatnych budynków,  44 placówek społecznych i 1118 budynków socjalnych. Potrzeba nowego budownictwa i odbudowy jest ogromna. W wyniku ciągle trwającej wojny dodatkowym problemem jest brak strategicznej wizji i instrumentów do podjęcia tych działań.

W ramach pierwszego działania grupa członków i partnerów koordynowała wdrażanie „systemu partycji papierowej”- wydzielonej przestrzeni oddzielonej ramami z papieru z tekstylnymi przegrodami.  To proste i skuteczne rozwiązanie pozwoliło na zapewnienie prywatności w tymczasowych schronach. 

Rozpoczęto również refleksję nad odbudową kraju, która doprowadziłaby Ukrainę do bardziej zrównoważonej i sprzyjającej przyszłości, jednocześnie  podtrzymując poczucie tożsamości i przynależności zakorzenione w lokalnej kulturze. Obecnie Unia Europejska  bada, jak najlepiej wesprzeć taki proces odbudowy. Przewodnicząca Komisji Europejskiej - Ursula von der Leyen w swoim niedawnym przemówieniu zapowiedziała:  „Odbudujemy Ukrainę. Leży to nie tylko w naszym interesie, ale jest naszym moralnym obowiązkiem. Kiedy to robimy, róbmy to we właściwy sposób. Zróbmy to w duchu Nowego Europejskiego Bauhausu”.

Na horyzoncie już powstają założenia oparte na odbudowie Ukrainy w bardziej neutralny sposób, nieemitujący dwutlenku węgla - na zasadzie recyklingu, ponownego wykorzystania zburzonych budynków i infrastruktury, a także rozwijania metod budownictwa o obiegu zamkniętym. Pozwala to na uniknięcie wykorzystania zasobów naturalnych, zanieczyszczenia środowiska i niszczenia ekosystemów.

Dokładne dane dotyczące prognozy odbudowy, a także badania trwałości materiałów znajdą Państwo tutaj.

Ukraina z recyklingu - czy to jest możliwe?

Jak mówi ekspertka -  Anna Maj -”Potencjał jest duży. Każda katastrofa to dramat ludzki i środowiskowy,  gdzie efektem końcowym jest sterta gruzu. Gruz trzeba przesegregować,  a zawarte w nim  - szkło, plastiki, tekstylia, elektronika należy wywieźć i zutylizować. Pracy jest ogrom ale i materiału, który można powtórnie użyć również. Część z tego, co zostało zniszczone da się po prostu przetopić- dotyczy to metali. Niektóre z tkanin będą nadawały się do ponownego przetworzenia. A gruz- betonowy bo o ten mi chodzi ma już znaną powszechnie procedurę przetwórczą. Jednakże nie jest ona doskonała.
I tutaj powstaje miejsce dla nowej technologii - wykorzystujemy odpad, który nie nadaje się do recyclingu. Standardowy worek gruzu waży 30 kg. Z tych 30 kg statystycznie 17 kg to odpad, który jest spory- ma duże kawałki. Można go wykorzystać jako podsypkę pod drogę, zasypać nim ścianę, zmieszać z cementem i użyć jako kostki brukowej itd. Jednak jest jeszcze pył gruzowy- to nasze pozostałe 13 kg.

Dzięki rozwiązaniom takim jak kompobet  Możemy go użyć wykorzystując mieszaninę polimerów- plastików, które podgrzejemy do odpowiedniej temperatury, w której zaczną się robić lepkie, wymieszamy z gruzem, wyciśniemy i stworzymy na przykład cegłę. Coś co było odpadem staje się budulcem”

W Ukrainie ogromna ilość odpadów rozbiórkowych tworzy zasoby gotowe dla budownictwa miejskiego z  recyklingu. Aby tak się stało, potrzebne są inwestycje w infrastrukturę w zakresie recyklingu i nowych technologii. Wojna stworzyła wyjątkową sytuację, w której wewnętrzna potrzeba rozwoju łączy się z potencjalną gotowością inwestorów (publicznych i prywatnych) do inwestowania w projekty pilotażowe dotyczące obiegu zamkniętego. Powstałe projekty mogą mieć znaczenie międzynarodowe. Dlatego równorzędne partnerstwa i wspólne opracowywanie projektów są niezbędne. Wsparcie zarządzania kryzysowego i odbudowy powinno mieć również na celu odbudowę ukraińskiej gospodarki, tworzenie miejsc pracy, podnoszenie kwalifikacji siły roboczej oraz dostosowanie ekosystemu przemysłowego na Ukrainie.

Czy takie działania podejmowane przez członków i partnerów NEB przyniosą Ukrainie istotne korzyści? Mamy nadzieję, że tak. Jednocześnie NEB tworzy ramy do potrzebnej całej planecie transformacji energetycznej. Wielkim pytaniem jest, jaką rolę w tym wszystkim odegra kultura? Czy będzie miała opinię? Czy zareaguje gdy dostrzeże ryzyko nadużycia?

Oby tak było…