Maria Haberny - Biomimkra to sztuka uczenia się od natury
Jak wyglądałby świat, gdybyśmy potrafili słchać natury? Jak rozwijalibyśmy cywilizacje już odkryte przez nią sposoby działania? Zapraszamy do przeczytania rozmowy Marii Haberny [MH] - projektantki wykorzystującej Biomimirkę oraz Arkadiusza Kleja [AK].
[AK] Czym jest biomimikra i co sprawiło, że się nią zainteresowałaś?
[MH] Natura zawsze bardzo mnie inspirowała. Gdy trafiłam do przemysłu kreatywnego i innowacyjnego, jakieś dwa lata temu odkryłam The Biomimicry Institute, z siedzibą w Montana, USA, któryjest głównym światowym centrum zajmującym się biomimikrą. Bardzo się w to „wkręciłam” i zaczęłam się tym poważnie interesować, odbywać kolejne kursy, nawiązywać kontakty. To najbardziej innowacyjna rzecz, jaką znalazłam w ostatnim czasie.
[AK] A jaki mechanizmy biologiczne są dla ciebie najbardziej inspirujące?
[MH] Obecnie zajmuję się m.in. bioluminescencją, czyli badam, dlaczego i w jaki sposób elementy natury świecą, jak organizmy się komunikują się za pomoc światła. Bardzo lubię też Krewetka Modliszkowa (Odontodactylus Scyllarus) zwaną też „krewetką boksującą”. Mają trzy pary oczu, widzą więcej kolorów niż my i potrafią swoje ofiary ugotować, „zaboksowując” na śmierć.
[AK] Jak to się dzieje?
[MH] Taka krewetka ma specjalne kończyny, którymi jest w stanie bardzo szybko machać i, jak znajdzie jakiegoś kraba, czy inne stworzenie będące dla niej pożywieniem, wytwarza energię podobną do energii na powierzchni Słońca i uderza w niego z całej siły. Dzięki temu może ,najprościej mówiąc, ugotować przeciwnika. To słodkie zwierzątko, oprócz super siły dysponuje jeszcze super szybkością i generalnie ma najlepiej rozwinięty wzrok na Ziemi, więc można je uznać za takiego „obcego” na naszej planecie.
[AK] Wykorzystałaś wiedzę o nich w jakimś projekcie artystycznym albo merytorycznym?
[MH] Ostatnio, w ramach wielu projektów obserwowałam, dlaczego zwierzęta i rośliny świecą. Efekty tych badań wykorzystałam w projekcie Indygo, który jest oparty na bioluminescencji. “Indigo” powstało jako projekt końcowy moich studiów BIomimicry Practitioner we współpracy z Learn Biomimicry i Biomimicry South Africa.
Indygo jest oparty na obserwacji i imitacji bioluminescencji, a jego celem jest terapia dla dzieci z autyzmem i ADHD. Chcieliśmy w tym projekcie wykorzystać charakterystykę i cel różnego rodzaje “świecenia” zwierząt, a następnie „przełożyć je” na nasz ludzki świat – pokazać, w jaki sposób można się komunikować światłem, w jaki sposób światło może nas uspokajać, hipnotyzować, tak, jak dzieje się to w naturze w przypadku innych stworzeń. Wykorzystując te rodzaje komunikacji świetlnej, stworzyliśmy program komputerowy, który teraz będziemy rozwijać i który ma być przeznaczony do terapii dzieci z ADHD i autyzmem, a może także do większej liczby osób z różnymi problemami: czy motorycznymi, czy właśnie mentalnymi.
Biomimikre wykorzystywałam również w projektowaniu innowacyjnego skafandra kosmicznego w konkursie dla ESA. Okazała się także przydatna w projekcie grupowym na hackatonie NASA gdzie jako interdyscyplinarny team “Space Pyra” zaproponowaliśmy uprawę roślin bulwiastych w kosmosie. Rozwój technologii w kosmosie czerpie bardzo wiele z biomimikry. Przykładem są tutaj ekstremofile, które dzięki swoim wyjątkowym właściwościom potrafią przetrwać bardzo skrajne temperatury jak i promieniowanie oraz są w stanie przeżyć bez wody kilka lat. Dlatego ESA, NASA jak i wiele startupów związanych z rozwojem kosmosu zajmuje się aktualnie badaniami nad tymi fascynującymi stworzeniami.
[AK]Jakie są największe wyzwania w pracy w kontekście edukowania o biomikrze?
[MH] Rozmawiałam z projektantami, dla których takie rozwiązania są bardzo przekonujące, ponieważ ich forma wynika z funkcji. Projektowanie polega na szukaniu jak najlepszych i najefektywniejszych rozwiązań przyjaznych i przydatnych dla człowieka. Co może być bardziej funkcjonalne niż mechanizmy opracowane przez naturę na przestrzeni cierpliwej ewolucji przez prawie 4 miliardy lat? Ważnym tematem jest również budzenie zainteresowania i szacunku do natury od najmłodszych lat. Dzieci potrafią bardzo trafnie obserwować i inspirować się tym, czego dorośli już niestety nie dostrzegają.. Z artystami jeszcze o tym nie rozmawiałam, ale wiem, że od lat poszukują inspiracji w naturze, więc myślę że zarówno dla inżynierów, jak i projektantów czy artystów biomimikra jest niewyczerpanym źródłem pomysłów.
Prekursorem bio-mimikry jest pani Janine Benyus, która opracowała ten termin i założyła The Biomimicry Institute, czyli taką jakby centralę, od której to wszystko się zaczęło. Zaczęła od wydania książki Biomimicry: Innovation Inspired by Nature, a potem temat rozprzestrzenił się na cały świat.
[AK] A czy miałaś już jakieś okazje pokazywać tego typu efekty pracy z bomimikrą przed szerszą publicznością
[MH] Miałam kilka wykładów o biomimikrze i zauważyłam, że odbiorcy bardzo pozytywnie reagowali i byli zainteresowani. To zrozumiałe, ponieważ każdy z nas jest związany z naturą, tylko wydaje mi się, że w obecnych czasach trochę o tym zapomnieliśmy. Jeżeli więc ludzie widzą, że coś, co jest tak naturalne, co jest wokół nich, może się przydać do ich pracy, może tak bardzo na nią wpłynąć i w tym wszystkim jest jakieś takie… dobre, to są zaskoczeni, że można to połączyć i żyć z tym w harmonii. No i warto te wszystkie rozwiązania, które natura już wypracowała przetestowała przez już prawie 4 miliardy lat, wykorzystać w swojej pracy, w swojej branży.
[AK] Jakie są twoje plany na przyszłość, jeśli chodzi o temat biomimikry?
[MH] Ostatnio założyłam fundację Biomimicry Poland, którą chcę rozwijać. Moim celem jest zintegrowanie ludzi, którzy się zajmują tym tematem w Polsce, a także pokazywanie, jak wykorzystywać biomimikrę w pracy– w moim przypadku – w projektowaniu. Zadaję sobie pytanie: jak można pokazać to czy studentom, czy osobom, które już pracują w branży projektowej, nie znają jeszcze tego tematu, a mogą się nim bardzo zainteresować. Chcę pokazać, ile można czerpać z natury i jaki wielki ma ona wpływ na naszą psychikę, naszą kreatywność, zdrowie.
[AK] Gdzie szukać informacji i inspiracji w tym zakresie?
[MH] Wystarczy poobserwować naturę: las, łąkę wybrzeże.., skupić się na czymś. Czasem „przelatujemy” przez las, przez łąkę, nie zwracając uwagi na rośliny czy owady. Warto się zatrzymać i popatrzeć, nawet na niewielki kawałek ziemi,poobserwować go przez 20 czy, dla początkujących, 10 minut i zobaczyć, ile tam się dzieje. Myślę, że najlepiej zanurzyć się w tym doświadczeniu wszystkimi zmysłami i powoli zacząć postrzegać świat natury, na który na co dzień nie zwracamy wystarczającej uwagi i zobaczyć jak wiele inspiracji może nam dostarczyć.
Jeśli szuka się już konkretnych informacji, jest dużo bardzo fajnych książek à propos, filmiki z różnych dziedzin, strony. The Biomimicry Institute ma dużo materiałów. Oprócz tego mają swoją stronę na YouTubie, gdzie trzymają dużo ciekawych filmików i przykładów wykorzystania biomimikry. Znajdziemy tam też różne konferencje, spotkania. Polecam też inną stronę – asknature.org, która ma już gotowe rozwiązania, z których można korzystać. Tak że najlepiej zacząć od wyjścia do lasu i dać swoim zmysłom poznać, co się dzieje w naturze, a jeśli to w jakiś sposób wciągnie kogoś tak jak mnie – odsyłam do wspomnianych materiałów.
